دانلود مقاله رشته حقوق

مرور زمان در امور کیفری

 
 
مقدمه
مرور «به ضم میم و راء» مصدر عربی بر وزن «فعول» می باشد که از حیث لغت به معنای رفتن و گذشتن، گذرکردن، مطالعه اجمالی کتاب[1] و در کتب لغت ترجمه شده است، و در حقوق ما پسوند زمان بر آن مقید گشته و از مفهوم  لغوی خود دور نیفتاده است.یکی از مباحث حقوقی و جهات سقوط مجازات و زوال محکومیت کیفری «مبحث مرور زمان» است که در شمار سایر اسباب موقوفی تعقیب و اجرای مجازات نظیر گذشت شاکی یا مدعی خصوصی در جرایم قابل گذشت، مشمولان عفو، اعتبار امر مختومه، نسخ قوانین جزایی به حساب می آید.
در قوانین پراکنده حقوقی و کیفری مدون ما همچون قانون مدنی (ماده 1162)، قانون تجارت (مواد 219 ، 315 و 317)، قانون بیمه مصوب 1316 (ماده 36)، قانون دریایی ایران مصوب 1343 (مواد 120، 183 و ….) قانون آیین دادرسی مدنی مصوب 25/6/1318 (ماده 731 به بعد…) و … جایگاهی ویژه داشته است[2]. لیکن از بدو تأسیس در معرض نقد و تحلیل واقع شده تا آنجا که فقهای محترم شورای نگهبان برابر نظریه شماره 7257 مورخ  27/11/1361 به عدم مشروعیت آن در قانون اخیر، مواد (731) به بعد مزبور نظر دارند [3] و به همین لحاظ عملاً در محاکم کیفری  نیز تعطیل و به طاق نسیان سپرده شد.
 
مقنن در حقوق کیفری تعریفی از مرور زمان ارایه نداده است، اما در امور حقوقی سابقاً در ماده (731) مذکور تصریح نموده بود که: «مرور زمان، عبارت از گذشت مدتی است که به موجب قانون پس از انقضای آن مدت دعوا شنیده نمی شود».انقطاع مرور زمان نیز یا قانونی است یا حقیقی. حقیقی وقتی است که حقیقتاً مدت آن سپری شده باشد و قانونی، زمانی است که قبل از انقضای مدت آن، شخص به وسیله دادخواست یا اظهارنامه حق خود را مطالبه می کند یا به نفع دیگری و بر ضرر خود اقدام می کند. [4]حذف این ماده که به مسائل کیفری نیز تسری یافت، بعدها مصلحت متهم ایجاب نمود تا صراحتاً در فصل ششم از باب اول قانون جدید آیین دادرسی کیفری دادگاه های عمومی و انقلاب مصوب 1378 مد نظر قانونگذار قرار گیرد. هرچند مقنن در مقام تعیین مبدأ، مدت، نتیجه و آثار مرور زمان برآمد، اما مسائل اساسی آن همچون علل انقطاع مرورزمان، توقف مرورزمان، تعلیق مرورزمان، مرور زمان اعلام شکایت و … همچنان مسکوت مانده است!
در تعریف مرور زمان کیفری می توان گفت، عبارت از گذشتن مهلتی است که به موجب قانون پس از انقضای آن مدت، تعقیب جرم و یا اجرای حکم قطعی کیفری موقوف می شود.»
به عبارت دیگر، هرگاه رسیدگی به جرم و یا اجرای حکم قطعی کیفری یا تعقیب دعوا مدتی به تعویق افتد یا در صورت تعقیب منتهی به صدور حکم نشده باشد،دیگربه آن جرم یا دعوا رسیدگی نمی شود و آن حکم قطعی اجرا نمی گردد، که در این حالت گفته می شود که آن جرم یا دعوا مشمول مرور زمان شده است.
 
 
 
کلمات کلیدی:

مرور زمان

اقسام مرور زمان

مرور زمان کیفری

مرور زمان در حقوق کیفری