دانلود پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت بازرگانی گرایش بازرگانی بین المللی

تاثیر استقرار مدیریت دانش در صنعت فرش ایران و نقش آن در افزایش صادرات فرش

 
 
 
 
 
چکیده
مدیریت دانش، نگرشی است که می‌تواند از سوی مدیریت سازمان‌ها با کمی انعطاف پیاده سازی شود و رقابت پذیری در آینده، پیشرو بودن در محصول و خدمات جدید، فتح بازارهای جدید و خلق بازارهای نو و از دست ندادن سرمایه‌های دانشی را به ارمغان بیاورد. مبحث مدیریت دانش یکی از مباحث نو ظهور در مدیریت است که به شدت مورد اقبال و توجه دانشمندان علم سازمان و مدیریت واقع شده و مهمترین رکن مدیریت دانش، پیاده سازی و اثر بخشی آن می‌باشد، که شناخت مدیریت دانش به عنوان یک روح حاکم بر اعمال سازمانی برای پیاده سازی آن ضروری است. در این تحقیق نیز با توجه به مطالب یاد شده و نتایج تحقیق نشان دهنده تاثیری مستقیم و مثبتی است که مولفه‌های مدیریت دانش بر صادرات فرش می‌گذارند. در دنیای امروزه دیگر، منابع اقتصادی اصلی، سرمایه، منابع طبیعی، نیروی کار و... نیستند، بلکه منابع اقتصادی اصلی، دانش خواهد بود. بعد از قرن بیستم که قرن اقتصاد صنعتی بود، قرن بیست و یکم قرن اقتصاد اطلاعات و دانش می‌باشد.
 
در این میان سازمان‌های کشورمان نیز برای همسویی با سایر سازمان‌ها و افزایش توان رقابتی، در عرصه‌های داخلی و جهانی نیازمند مدیریت دانش و استفاده از سرمایه‌های فکری سازمان خود هستند.مدیریت دانش، به مثابه بخشی ضروری و اساسی در موفقیت سازمان، دامنه‌ی گسترده‌ای از ایده‌های سازمانی، شامل نوآوری‌های راهبردی، اقتصادی، رفتاری و مدیریتی را در بر‌می‌گیرد. در جهان امروز كه تولید كالاها و ارائه‌ی خدمات به شدت دانش مدار شده‌اند، دانش دارایی كلیدی برای كسب مزیت رقابتی به شمار می‌رود.
پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه گردآوری اطلاعات، یک تحقیق توصیفی از نوع همبستگی است که بر اساس ماتریس کوواریانس تحلیل می‌شود، روش نمونه‌برداری در این تحقیق، از نوع تصادفی ساده می‌باشد.تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزارهای آماری Amos و Spss 19 صورت گرفته است.نتایج تحلیل نشان می‌دهد که، مولفه‌های تاثیر گذار مدیریت دانش تاثیر مستقیم و مثبتی بر صادرات فرش دارند.
 
 
 
کلمات کلیدی:
مدیریت دانش
صادرات فرش
پیاده سازی مدیریت دانش
مولفه‌های کلیدی مدیریت دانش
 
 
 
 
مقدمه 
مبحث مدیریت دانش یکی از مباحث نوظهور در مدیریت است که به شدت مورد اقبال و توجه دانشمندان علم سازمان و مدیریت واقع شده و مهمترین رکن مدیریت دانش، پیاده‌سازی و اثر بخشی آن می‌باشد، که شناخت مدیریت دانش به عنوان یک روح حاکم بر اعمال سازمانی برای پیاده‌سازی آن ضروری است. در دنیای امروز، دیگر منابع اقتصادی اصلی سرمایه، منابع طبیعی، نیروی کار و... نیستند، بلکه منابع اقتصادی اصلی، دانش خواهد بود.
 
 در اقتصاد دانشی بر خلاف اقتصاد صنعتی، دارایی‌های فکری و بخصوص سرمایه‌های انسانی، جزء مهمترین دارایی‌های سازمان محسوب می‌شود و موفقیت بالقوه سازمان‌ها ریشه در قابلیت فکری آنها دارد. بنابراین نحوه مدیریت سرمایه فکری در سازمان‌ها و نقش آنها بر کسب مزیت رقابتی می‌تواند در پیشبرد اهداف سازمانی نقش بسزایی ایفا کند (بطحایی، 1385). در این میان سازمان‌های کشورمان نیز برای همسویی با سایر سازمان‌ها و افزایش توان رقابتی، در عرصه‌های داخلی و جهانی نیازمند مدیریت دانش و استفاده از سرمایه‌های فکری سازمان خود هستند. بخصوص با عضویت ناظر کشورمان در سازمان تجارت جهانی در سال 1384 و افزایش رقابت در اقتصاد داخلی و همچنین تمایل کشور به پیوستن به این سازمان بین‌المللی، لزوم نگرش سازمان‌ها به مدیریت دانش و سرمایه فکری بیش از پیش احساس می‌شود.
 
یکی از مهمترین مسائل در اقتصاد ایران در دهه اخیر بحث صادرات غیر نفتی بوده است. این در شرایطی است که میزان درآمدهای حاصل از صادرات غیر نفتی قابل مقایسه با درآمدهای حاصل از فروش نفت خام نبوده و نمی‌باشد. از طرف دیگر در سبد صادراتی کشور بیشترین سهم درآمد ارزی صادرات غیر نفتی کشور مربوط به صادرات تولیدات سنتی و فرآورده‌های کشاورزی است که یکی از این تولیدات سنتی فرش می‌باشد. فرش ایران متاثر از ویژگی‌های برجسته فرهنگی و هنری آن در سده‌ها و دهه‌های گذشته همواره به عنوان یکی از کالاهای برجسته در سبد صادرات غیر نفتی ایران مطرح بوده و می‌باشد.
 
 به طوری که طی سالهای متمادی اولین و بالاترین ردیف ارزآوری در صادرات ایران و حدود 7% اشتغال کل کشور و معیشت چند میلیون نفر را به خود اختصاص داده است (الماسی و همکاران، 1389). این صنعت، یکی از توانمندترین صنایع کشور پس از صنعت پتروشیمی بوده که علیرغم سیر نزولی میزان صادرات طی سالیان اخیر، جایگاه خود را در راس بهترین صادر کنندگان فرش سراسر دنیا حفظ کرده بود تا این که در سال 1387 جای خود را به کشورهای چین و هند سپرد. صادرات فرش ایران در پنج سال گذشته روندی نزولی داشته و پایین بودن قیمت فرش کشورهای رقیب در مقایسه با فرش ایران و هماهنگ بودن آن با سلایق بازارهای جهانی نیز از عوامل عمده رشد برخی از کشورهای رقیب در بازارهای جهانی به شمار می‌رود (حق شناس کاشانی، سعیدی و حسن پور پازواری، 1389).بنابراین با توجه به اهمیت بحث صادرات غیر نفتی و جایگاه فرش در صنعت کشورمان، ما در این تحقیق به دنبال نقش پیاده سازی مدیریت دانش در افزایش صادرات فرش ایران خواهیم بود. 
 
 
 
 
 
 
 
فهرست مطالب
چکیده ......................................................................................................................................... 1
فصل 1 : کلیات تحقیق 
1-1 مقدمه .......................................................................................................................................  4
1-2 شرح و بیان مسئله ................................................................................................................... 5
1-3 پرسش اصلی تحقیق ................................................................................................................  7
1-4 اهمیت تحقیق ..........................................................................................................................  7
1-5 قلمرو تحقیق ............................................................................................................................  8
1-6 تعریف اصطلاحات .................................................................................................................  8
 
 
فصل 2 : ادبیات پژوهش 
2 - 1 مقدمه ..................................................................................................................................... 11
2-2 مدیریت دانش ..........................................................................................................................  12
2 – 2 – 1  تاریخچه مدیریت دانش ............................................................................................... 12
2-2-2 انواع دانش ...........................................................................................................................  14
2 – 2 - 3  تعاریف .........................................................................................................................  15
2 – 3 مدیریت دانش و تدوین دانش ..............................................................................................  20
2 – 4  اکتساب دانش ......................................................................................................................  21
2 - 5 تسهیل و انتقال دانش .............................................................................................................  21
2 – 6  کاربری دانش ....................................................................................................................... 22
2 - 7 ذخیره (انباشت) دانش............................................................................................................ 22
2 – 8  اهمیت مدیریت دانش .......................................................................................................... 22
2 – 9  الزامات سیستم‌های مدیریت دانش ....................................................................................... 22
2 - 10 سرمایه فکری چیست؟ ....................................................................................................... 24
2 - 11رویکردها و روشهای اندازه‌گیری نامشهودها ........................................................................ 25
2 – 12 سرمایه انسانی ...................................................................................................................... 26
2 - 13 اهدف مدیریت دانش .......................................................................................................... 27
2 - 14 مدیریت دانش جدید ........................................................................................................... 28
2 - 15 زنجیره اطلاعات .................................................................................................................. 29
2 - 16 داده ...................................................................................................................................... 30
2 - 17 اطلاعات .............................................................................................................................. 30
2 - 18 نقش فن آوری اطلاعات ...................................................................................................... 31
2 - 19 دانش ................................................................................................................................... 31
2 - 20 مدیریت داده، مدیریت اطلاعات و مدیریت دانش ............................................................. 32
2 – 20 - 1 مدیریت داده ................................................................................................................ 32
2-20-2 مدیریت اطلاعات .............................................................................................................. 32
2 - 21 فرایندها در مدیریت دانش .................................................................................................. 33
2 - 22 عناصر اساسی مدیریت دانش ............................................................................................. 34
2 - 23 نقش دانش در مدیریت دانش .............................................................................................. 36
2 - 24 نقش مدیریت در مدیریت دانش........................................................................................... 37
2 - 25 نقش تكنولوژی اطلاعات در مدیریت دانش ....................................................................... 39
2 - 26 تأثیر فرهنگ سازمانی بر پیاده سازی مدیریت دانش ...........................................................  40
2 - 27  مدلهای مدیریت دانش ...................................................................................................... 41
2 - 28 تولید دانش ......................................................................................................................... 48
2 - 29 انتقال دانش ........................................................................................................................ 48
2 - 30 فناوری اطلاعات ................................................................................................................. 50
2 - 31 فرهنگ سازمانی .................................................................................................................. 51
2 - 32 صادرات .............................................................................................................................. 54
2 - 33 فرایند صادرات .................................................................................................................... 60
2-34 محرک های صادرات ............................................................................................................. 61
2-35 برنامه راهبردی توسعه صادرات غیرنفتی ایران ....................................................................... 62
2-36 روند صادرات غیر نفتی ......................................................................................................... 63
2-37 فرش ایران ............................................................................................................................. 66
2-38  سابقه تحقیقات .................................................................................................................... 69
2-38-1 پیشینه داخلی .................................................................................................................... 69
2-38-2 پیشینه خارجی .................................................................................................................. 73
 
فصل 3 : روش اجرایی تحقیق 
3-1مقدمه .........................................................................................................................................  78
3-2روش تحقیق .............................................................................................................................. 78
3-3 تحقیقات همبستگی .................................................................................................................. 79
3-4 قلمرو تحقیق ............................................................................................................................  80
3-5 روش نمونه گیری و برآورد حجم نمونه .................................................................................. 80
3-6 نمونه گیری تصادفی ساده ........................................................................................................  81
3-7 تعیین حجم نمونه ..................................................................................................................... 81
3-8 روش تعیین حجم نمونه ........................................................................................................... 82
3-9 روش جمع آوری اطلاعات ........................................................................................... 82
3-10 بررسی مدارک و اسناد ................................................................................................ 82
3-11 پرسشنامه .................................................................................................................. 83
3-12 طیف لیکرت ............................................................................................................. 83
3-13 ابزار جمع آوری اطلاعات ........................................................................................... 83
3-14 روایی و  پایایی تحقیق .............................................................................................. 84
3-15 روش آلفای کرونباخ .................................................................................................. 87
3-16 آزمون بارتلت و کایزر – میر – اوکین .......................................................................... 88
3-17 متغیرهای تحقیق ..........................................................................................................  89
3-18 روش تجزیه و تحلیل و داده ها  ...................................................................................... 90
3-19 تحلیل عاملی  .............................................................................................................. 90
3-20 تحلیل ماتریس کوواریانس ..........................................................................................   91
3-21 مدل معادلات ساختاری ............................................................................................... 91
3-22 شاخص های برازندگی مدل ........................................................................................ 93
 
 
فصل 4 : تجزیه و تحلیل داده‌های تحقیق
4-1 مقدمه .......................................................................................................................................  96
4-2 توصیف داده ها ............................................................................................................ 96
4-3 ویژگی های جمعیت شناختی گروه نمونه ......................................................................... 97
4-3-1 توزیع فراوانی جنسیت پاسخگویان ........................................................................... 97
4-3-2 توزیع آماری وضعیت تاهل پاسخ دهندگان .................................................................. 97
4-3-3 توزیع آماری سن پاسخگویان ................................................................................... 98
4-3-4 توزیع آماری تحصیلات پاسخ دهندگان ..................................................................... 99
4-4 تحلیل عاملی اکتشافی .................................................................................................. 99
4-4-1 ماتریس همبستگی مناسب ........................................................................................ 99
4-4-2 استخراج مجموعه عوامل اولیه ................................................................................... 101
4-4-3  چرخش و انتخاب نهایی عاملها ................................................................................... 103
4-4-4  تفسیرنتایج تحلیل عاملی ......................................................................................... 104
4-5  فرضیه های پژوهش .................................................................................................... 105
4-6 برازش مدل هشت عاملی صادرات ................................................................................. 106
4-7 نتیجه گیری .................................................................................................................. 168
 
 
فصل 5 : بحث و نتیجه گیری 
5-1 مقدمه .......................................................................................................................... 170
5-2 نتایج حاصل از بررسی عوامل و سوالات تحقیق .............................................................. 171
5-3 نتیجه گیری ................................................................................................................. 171
5-3-1 نتایج ویژگی های جمعیت شناختی گروه نمونه ........................................................... 171
5-4 مهمترین یافته های تحقیق ............................................................................................... 173
5-5 محدودیت ها ............................................................................................................... 175
5-6 پیشنهادات تحقیق ........................................................................................................ 175
5-6-1 پیشنهادهای کاربردی ................................................................................................ 175
5-6-2 پیشنهادهایی برای تحقیقات آتی ................................................................................ 176
پیوست ها ........................................................................................................................................ 177
منابع و ماخذ .................................................................................................................................... 181
چکیده انگلیسی ................................................................................................................................ 192
 
 
 
 
فهرست جدول‌ها
جدول 2 - 1 مطالب مربوط به ابعاد ..................................................................................  20
جدول 2-2 : مراحل فرآیند مدیریت دانش ........................................................................ 34
جدول 2-3 مدل تعامل دانش نهفته و صریح ..................................................................... 42
جدول 3-1 متغیرها و بررسی روایی آنها ........................................................................... 85
جدول 3-2 ضریب الفای کرونباخ (برای 317 عدد پرسشنامه) .................................................. 88
جدول 3-3 آزمون بارتلت و کایز-میر- اوکین .................................................................. 88
جدول 4-1 فراوانی افراد نمونه از لحاظ جنسیت .............................................................. 97
جدول 4-2 فراوانی افراد نمونه از لحاظ وضعیت تاهل ...................................................... 97
جدول 4-3 مشخصات افراد نمونه از لحاظ سن .................................................................... 98
جدول 4-4 مشخصات افراد نمونه از لحاظ تحصیلات ....................................................... 99
جدول 4-5 آزمون بارتلت و کایز-میر-اوکین .................................................................... 100
جدول 4-6 جدول ارزش ویژه و واریانس تبیین شده عوامل استخراج شده .......................... 101
جدول 4-7 میزان اشتراک مواد مقیاس با اجرای تحلیل عاملی مولفه های اصلی ..................... 103
جدول 4-8 ماتریس ساختار عامل چرخش یافته مقیاس از طریق روش PC ........................ 104
جدول 4-9 عوامل ، ماده ها و بار عاملی ماده های مربوط به عوامل موثر بر صادرات فرش .... 105
جدول 5-1 ضریب اهمیت هر یک از متغیرهای اثرگذار مدیریت دانش بر صادرات فرش ..... 172
جدول 5-2 مولفه های اثرگذار مدیریتت دانش بر صادرات فرش ...................................... 173
 
 
فهرست نمودارها
نمودار 2-1 استفاده های کاربردی موسسات از مدیریت دانش ................................................. 35
نمودار 4-1 فراوانی افراد نمونه از لحاظ جنسیت ................................................................... 97
نمودار 4-2 فراوانی افراد نمونه از لحاظ وضعیت تاهل ........................................................... 98
نمودار 4-3 مشخصات افراد نمونه از لحاظ سن .................................................................... 98
نمودار 4-4 مشخصات افراد نمونه از لحاظ تحصیلات ........................................................... 99
نمودار 4-5 نمودار Scree مولفه های عوامل اثر گذار مدیریت دانش بر صادرات فرش ............. 102
 
 
 
 
فهرست مدل ها
مدل 1 صادرات ................................................................................................................ 106
مدل 1 صادرات با ضرایب استاندارد ................................................................................... 110
مدل 1 صادرات با ضریب غیر استاندارد ................................................................................ 110
مدل 1 اصلاح شده ........................................................................................................... 112
مدل 1 اصلاحی با ضرایب استاندارد .................................................................................. 113
مدل 1 اصلاحی با ضرایب غیر استاندارد .............................................................................. 114
مدل 2 صادرات ................................................................................................................ 118
مدل 2 صادرات با ضرایب استاندارد ................................................................................... 121
مدل 2  صادرات با ضریب غیر استاندارد .............................................................................. 121
مدل 3 صادرات .................................................................................................................. 122
مدل 3  صادرات با ضرایب استاندارد .................................................................................... 125
مدل 4 صادرات ................................................................................................................... 126
مدل 4 صادرات با ضریب غیر استاندارد ................................................................................. 128
مدل 4 صادرات با ضرایب استاندارد .................................................................................... 128
مدل 4 صادرات با ضریب غیر استاندارد .................................................................................. 129
مدل 5 صادرات ................................................................................................................... 129
مدل 5 صادرات با ضرایب استاندارد .................................................................................... 131
مدل 5 صادرات با ضریب غیر استاندارد ............................................................................... 131
مدل 6 صادرات .................................................................................................................. 132
مدل 6 صادرات با ضرایب استاندارد ................................................................................... 134
مدل 6 صادرات با ضریب غیر استاندارد ................................................................................ 135
مدل 7 صادرات .................................................................................................................... 135
مدل 7 صادرات با ضرایب استاندارد ....................................................................................... 137
مدل 7 صادرات با ضریب غیر استاندارد ................................................................................. 138
مدل 8 صادرات ................................................................................................................... 138
مدل 8 صادرات با ضرایب استاندارد ....................................................................................... 140
مدل 8 صادرات با ضریب غیر استاندارد ............................................................................... 141
مدل 9 مدل ساختاری صادرات ........................................................................................... 142
مدل 9 مدل ساختاری صادرات با ضرایب استاندارد ............................................................... 145
مدل 9 مدل ساختاری صادرات با ضریب غیر استاندارد ........................................................ 148
مدل 9 مدل ساختاری صادرات اصلاح شده ............................................................................. 155
مدل 9 مدل ساختاری اصلاح شده در حالت استاندارد .............................................................. 156
مدل 9 مدل ساختاری اصلاح شده در حالت غیر استاندارد ........................................................ 157